Asset Publisher
Lasy Nadleśnictwa
Z ponad 16 tys. ha lasów będących pod zarządem Nadleśnictwa Żmigród 13,6 tys. ha to lasy objęte różnymi formami ochrony przyrody, co świadczy o dużym zróżnicowaniu przyrodniczym i krajobrazowym tych terenów.
Teren nadleśnictwa leży w Kotlinie Żmigrodzkiej, w obniżeniu doliny Baryczy, od południa otaczają ją Wzgórza Trzebnickie a od północy Wysoczyzna Leszczyńska i Kaliska. Kotlina, o nieprzepuszczalnym dnie wypełniona przez naniesione piaski z których uformowały się często występujące tu wydmy, powstała w wyniku działania lądolodu. W miejscach małych spadków, zagłębień nastąpiło zabagnienie kotliny.
Teren nadleśnictwa to obszary bogate w wodę – tutaj powstawały pierwsze na ziemiach polskich stawy hodowlane wraz z systemami kanałów łączących je z główną rzeką przepływającą przez Nadleśnictwo – Baryczą. Skomplikowany system doprowadzalników i odprowadzalników spowodował, że są to obszary bardzo cenne pod względem przyrodniczym.
Najciekawsze tereny położone są w okolicach stawów a więc w centralnej część Nadleśnictwa. To tutaj skupiają się najcenniejsze pod względem przyrodniczym drzewostany, stanowiska roślin i zwierząt chronionych. Wszechobecna woda, zarówno stojąca (stawy) jak i płynąca (Barycz oraz system odprowadzalników i młynówek) ukształtowała występujące na tych terenach siedliska, pod kątem ich różnorodności i bogactwa świata roślinnego i zwierzęcego.
Tereny Nadleśnictwa to obszar ważny dla zachowania bioróżnorodności.
Charakteryzują go dobrze wykształcone i zachowane zbiorowiska leśne. W pobliżu cieków wodnych zachowały się cenne fragmenty łęgów i olsów, a na wyżej położonych terenach - cenne buczyny i grądy. Uboższe siedliska porastają bory sosnowe i bory mieszane.
Okresowo odkrywane dno stawów stanowi bardzo cenne siedlisko dla roślinności w tym tej zagrożonej wyginięciem w Polsce. Równie ważne są zbiorowiska podmokłych łąk, muraw napiaskowych, torfowisk przejściowych i ziołorośli okrajkowych.
Łącznie stwierdzono tu występowanie 57 zbiorowisk roślinnych i około 550 gatunków roślin w tym 16 gatunków podlegających ochronie.
Z gatunków będących pod całkowitą ochroną występują tu stanowiska : długosza królewskiego, grążela żółtego, kruszczyka szerokolistnego, salwinii pływającej, widłaka goździstego czy też listerii jajowatej.
Tak różnorodne i bogate zbiorowiska roślinne stały się miejscem zamieszkania wielu ciekawych przedstawicieli świata zwierząt.
Nie sposób wymienić tu wszystkich. Przedstawiamy zatem tylko najciekawsze z nich zgodnie z ich przynależnością do poszczególnych gromad:
Jedną z najliczniej reprezentowanych gromad są owady.
Na terenie Nadleśnictwa do najciekawszych gatunków należą : jelonek rogacz, kozioróg dębosz (najliczniejsza populacja na terenie Polski), pachnica dębowa, modraszek telejus – wszystkie pod ścisłą ochroną.
Na podkreślenie zasługuje też bogata ichtiofauna, bo choć głównym przedstawicielem gromady ryb jest tu karp, to z przyrodniczego punktu widzenia o bogactwie wód na terenie Nadleśnictwa decydują takie ryby jak: koza złotawa (jedno z nielicznych w Polsce stanowisk), słonecznica, piskorz czy różanka.
Ze środowiskiem wodnym nierozerwalnie związana jest również gromada płazów.
Reprezentują ją: kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha paskówka, ropucha szara, ropucha zielona, traszka grzebieniasta, traszka górska, traszka zwyczajna, żaba jeziorowa, żaba trawna, żaba wodna – wszystkie pod ochroną.
W Polsce stwierdzono występowanie 9 gatunków gadów. Wszystkie objęte ochroną gatunkową. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa stwierdzono występowanie aż 5 z nich. Są to: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec, żmija zygzakowata.
Z 46 gatunków ssaków występujących na naszym terenie, 21 obejmuje ochrona gatunkowa.
Swoją ostoję znalazły tu jeleń, sarna, dzik, daniel, zając, lis, borsuk, kuna, wydra, bóbr, gronostaj, łasica, kuna domowa oraz wiele innych.
Jednak to nie ssaki stanowią o wyjątkowości tego terenu.
Błotniak stawowy (fot. G. Bobrowicz)
...tereny te stały się „ptasim rajem"
Wszechobecna tu woda w otoczeniu lasów i łąk, brak masowego przemysłu, stosunkowo niskie zaludnienie i tradycjonalnie prowadzone rolnictwo spowodowały, że tereny te stały się „ptasim rajem".
Najlepszym tego przykładem jest rezerwat „Stawy Milickie", który w 1995 r. włączony został do listy najcenniejszych obszarów wodno-błotnych świata objętych międzynarodową konwencją RAMSAR, a także znalazł się w programie ONZ Living Lakes, jako jeden z 13 unikalnych obszarów wodnych na świecie.
Trzy wyspy w kompleksie stawów Grabówka - Ruda Sułowska (fot. A. Zelenay)
Bogactwo i różnorodność gatunków ptaków stanowi o randze tego rezerwatu. Stwierdzono tutaj aż 125 gatunków ptaków regularnie odbywających lęgi (rezerwat jest drugim po bagnach Biebrzy pod względem ilości stwierdzonych gatunków lęgowych w Polsce).
Do najcenniejszych gatunków ptaków lęgowych na tym terenie należą miedzy innymi: perkoz zausznik, bąk, bączek, bocian czarny, gągoł, kania rdzawa, kania czarna, bielik, rycyk, krwawodziób, brodziec samotny, wąsatka czy remiz a od 2019 roku również pierwsze Sokoły wędrowne, których populację dzięki prowadzonej wespół ze Stowarzyszeniem na Rzecz Dzikich Zwierząt Sokół reintrodukcji, udało się przywrócić naturze na terenie naszego nadleśnictwa.
Bociany czarne (fot. G. Bobrowicz)
Wiele z występujących na terenie Nadleśnictwa roślin czy zwierząt to bardzo rzadkie gatunki. Niektóre z nich są wskaźnikami czystości środowiska jak np.: Modraszek Telejus, inne jak choćby Pachnica Dębowa stanowiły podstawę do wyznaczenia specjalnego obszaru Natura 2000 na prawie całym terenie pozostającym pod zarządem Nadleśnictwa Żmigród.
Teren nadleśnictwa w całości wchodzi w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Doliny Baryczy".
Dolina Baryczy (fot. A. Zelenay)
A tak o Dolinie Baryczy napisano w 1938 roku na łamach Schlesische Geschichtsblätter. Nr. 3. Breslau:
[...]Charakterystyczną cechą krajobrazu Doliny Baryczy są stawy. Często otaczają je drzewa i krzewy, graniczą także z lasami bądź niemal niepostrzeżenie przechodzą w łąki lub pola. To one nadają pejzażowi zupełnie niespotykaną postać, która zmienia się wraz z porami roku. Świeżość wiosennych barw urozmaica, szczególnie o poranku i wieczorem, kumkanie żab i ropuch oraz krzyki, gwizdy, popiskiwania i śpiewy ptasiego świata. Azyl i ucieczkę przed cywilizacją znajdują tu także rzadkie już gatunki zwierząt. Niezwykłego uroku nadaje krainie stawów słoneczna jesień, malująca sitowie w płowe barwy i kładąca złotą poświatę na wielobarwnych liściach.
Czy ten opis jest nadal aktualny? Sprawdźcie to sami. Zapraszamy!!!
Asset Publisher
Asset Publisher
Ochrona lasu
Ochrona lasu
Wieża p.poż w leśnictwie Koniowo
Wieża p.poż w leśnictwie Wilkowo
Działania w ochronie lasu określić możemy jako zespół różnorodnych czynności, których celem jest zachowanie trwałości lasu, poprzez podnoszenie jego naturalnej odporności (zabiegi profilaktyczne) oraz – w przypadkach koniecznych , gdy występuje zagrożenie dla istnienia lasu - poprzez zabiegi ochronne, niwelujące ujemne oddziaływanie konkretnego czynnika szkodliwego.
W zależności od rodzaju czynnika szkodliwego, zagrożenia dzielimy na biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne), abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury) oraz antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Ochrona lasu przed czynnikami biotycznymi
Działania wynikające z wpływu organizmów żywych na środowisko leśne. Podstawowym elementem jest ochrona lasu przed szkodliwymi owadami – zajmuje się szeroko pojętą profilaktyką i usuwaniem skutków działalności szkodników owadzich w różnych fazach rozwojowych drzewostanów.
Ważnym zagadnieniem jest ochrona przed szkodnikami pierwotnymi (liściożernymi), takimi jak brudnica mniszka, strzygonia choinówka, poproch cetyniak, boreczniki czy osnuja gwieździsta. W tym celu prowadzone są różne prace prognostyczne, np. liczenie samic brudnicy mniszki podczas przejścia przez zagrożone drzewostany w czasie kulminacji rójki, jesienne poszukiwania zimujących stadiów szkodników sosny.
Według prognozy, stworzonej na podstawie wyników zebranych podczas w/w prac prognostycznych w 2022 roku, lasy Nadleśnictwa Żmigród zagrożone są w stopniu słabym przez boreczniki, jednak z uwagi na silne zagrożenie drzewostanów nadleśnictw bezpośrednio sąsiadujących uwaga leśników musi być wytężona cały czas.
Starsze drzewostany iglaste narażone są na szkody od szkodników wtórnych (uszkadzających drewno) takich jak cetyńce, korniki i przypłaszczek granatek. W związku z faktem nękania lasów Nadleśnictwa Żmigród przez szkodniki wtórne od 2012 roku obowiązuje Plan operacyjny ochrony drzewostanów przed szkodnikami wtórnymi dla Nadleśnictwa Żmigród. W opracowaniu tym opisany został sposób ograniczenia populacji szkodników wtórnych w Nadleśnictwie Żmigród, który polega m.in. na: wyznaczaniu, terminowym usuwaniu i wywożeniu z lasu drzew zasiedlonych, utylizacji resztek poeksploatacyjnych (gałęzi, kory) powstałych podczas pozyskiwania drzew zasiedlonych, terminowym wywozie pozyskanego drewna z lasu, a w razie jego pozostawania w lesie w okresie wiosennym i letnim – korowaniem i wykładaniem pułapek wabiących.
Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki.
Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki. Aby poprawić ich warunki bytowania, wywieszamy w lasach budki lęgowe, które regularnie konserwujemy i czyścimy. Zimą, natomiast dokarmiamy ptaki.
Kolejnym elementem ochrony lasu przed czynnikami biotycznymi jest ochrona lasu przed grzybami. 12% powierzchni leśnej Nadleśnictwa Żmigród, stanowią drzewostany na gruntach porolnych. I to one zagrożone są najbardziej przez opieńkę oraz hubę korzeniową. W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się tych patogenów stosowane są metody biologiczne (zabezpieczanie pniaków preparatem PG IBL – Phlebia gigantea).
Dużą wagę przykłada się do ochrony lasu przed szkodami wyrządzanymi przez zwierzynę leśną głównie sarnę, jelenia i dzika. Ochrona obejmuje działania gospodarcze zmierzające do ograniczenia szkód wyrządzanych głównie w uprawach leśnych i młodnikach lub do zminimalizowania wpływu tych szkód na przyszły wzrost i jakość drzewostanu. Sposób zapobiegania tym szkodom polega na grodzeniu upraw, smarowaniu repelentami oraz palikowaniu cennych gatunków. Zimą podczas wykonywania pielęgnacji drzewostanów pozostawia się zwierzynie ścięte drzewa co znacznie ogranicza spałowanie młodników.
Ochrona lasu przed czynnikami abiotycznymi
Działania wynikające z wpływu czynników nieożywionych środowiska, na których powstanie człowiek z reguły nie ma wpływu. Podstawowymi zagadnieniami jest ochrona lasu przed szkodami powodowanymi przez wiatry i śnieg, która polega głównie na usuwaniu szkód powodowanych przez te czynniki oraz działaniach zmierzających do uzyskania jak największej odporności drzewostanów na skutki oddziaływania wiatru i opadów śniegu oraz ochrona lasu przed szkodami powodowanymi przez wody powierzchniowe. Położenie Nadleśnictwa Żmigród w bezpośrednim sąsiedztwie Stawów Milickich oraz w dorzeczu rzek: Barycz, Orla oraz Młynówka Radziądzko-Sułowska skutkuje częstym zalewaniem terenów leśnych przez wody powierzchniowe.
Ochrona lasu przed szkodami pochodzenia antropogenicznego
Działalność zmierzająca do usuwania skutków i zapobieganiu szkodom powstającym w wyniku działalności człowieka. W Polsce, poza obszarami wydzielonymi, do lasu może wejść każdy. Niestety, nie wszyscy Polacy wiedzą, jak się zachować w lesie; roku na rok przybywa w nich również śmieci. Niestety lasy stają się dzikimi wysypiskami, zawalonymi dziesiątkami ton odpadków.
Lasy Nadleśnictwa Żmigród charakteryzują się najwyższym, I stopniem zagrożenia pożarowego. Największe natężenie występowania pożarów występuje wczesną wiosną, z powodu wypalania traw, oraz latem, ze względu na wysokie temperatury powietrza i niską wilgotność ściółki. Dopiero jesienią zagrożenie pożarowe znacznie się zmniejsza. Straty powstałe w wyniku pożarów często są niewymierne. W płomieniach giną liczne gatunki fauny i flory łąkowej i leśnej, następuje zubożenie przyrody.
Bardzo ważnym czynnikiem kształtującym zagrożenie pożarowe w poszczególnych porach roku są warunki meteorologiczne, takie jak: opady atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, temperatury powietrza i wilgotności powietrza. W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00 i 13.00. Przy wystąpieniu III (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ścioły leśnej mierzonej o godz. 9.00 poniżej 10 proc. nadleśnictwo obligatoryjnie wprowadza zakaz wstępu do lasu.
fot. K. Tarka
Wieża p.poż. w leśnictwie Koniowo
fot. D. Kraśniewski
Wieża p.poż. w leśnictwie Wilkowo
Przez tereny leśne nadleśnictwa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – drogi krajowe i wojewódzkie oraz linia kolejowa, co przyczynia się do zwiększenia zagrożenia pożarowego. Problemem jest także bliskie sąsiedztwo wsi oraz łąk i pastwisk, z których część jest wiosną wypalana przez miejscową ludność.
Największe zagrożenie pożarowe na terenach leśnych spowodowane jest jednak nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych przez ludzi przebywających w lesie.Z ustawy o lasach wynika m.in., że w lasach i 100 metrów od nich nie można używać otwartego ognia.