Teren nadleśnictwa leży w Kotlinie Żmigrodzkiej, w obniżeniu doliny Baryczy, od południa otaczają ją Wzgórza Trzebnickie a od północy Wysoczyzna Leszczyńska i Kaliska. Kotlina, o nieprzepuszczalnym dnie wypełniona przez naniesione piaski z których uformowały się często występujące tu wydmy, powstała w wyniku działania lądolodu. W miejscach małych spadków, zagłębień nastąpiło zabagnienie kotliny.

Teren nadleśnictwa to obszary bogate w wodę – tutaj powstawały pierwsze na ziemiach polskich stawy hodowlane wraz z systemami kanałów łączących je z główną rzeką przepływającą przez Nadleśnictwo – Baryczą. Skomplikowany system doprowadzalników i odprowadzalników spowodował, że są to obszary bardzo cenne pod względem przyrodniczym.

Najciekawsze tereny położone są w okolicach stawów a więc w centralnej część Nadleśnictwa. To tutaj skupiają się najcenniejsze pod względem przyrodniczym drzewostany, stanowiska roślin i zwierząt chronionych. Wszechobecna woda, zarówno stojąca (stawy) jak i płynąca (Barycz oraz system odprowadzalników i młynówek) ukształtowała występujące na tych terenach siedliska, pod kątem ich różnorodności i bogactwa świata roślinnego i zwierzęcego.

Tereny Nadleśnictwa to obszar ważny dla zachowania bioróżnorodności.

Charakteryzują go dobrze wykształcone i zachowane zbiorowiska leśne. W pobliżu cieków wodnych zachowały się cenne fragmenty łęgów i olsów, a na wyżej położonych terenach - cenne buczyny i grądy. Uboższe siedliska porastają bory sosnowe i bory mieszane.

Okresowo odkrywane dno stawów stanowi bardzo cenne siedlisko dla roślinności  w tym tej zagrożonej wyginięciem w Polsce. Równie ważne są zbiorowiska podmokłych łąk, muraw napiaskowych, torfowisk przejściowych i  ziołorośli okrajkowych.

Łącznie stwierdzono tu występowanie 57 zbiorowisk roślinnych i około 550 gatunków roślin w tym 16 gatunków podlegających ochronie.

Z gatunków będących pod całkowitą ochroną występują tu stanowiska : długosza królewskiego, grążela żółtego, kruszczyka szerokolistnego, salwinii pływającej, widłaka goździstego czy też listerii jajowatej.

Tak różnorodne i bogate zbiorowiska roślinne stały się miejscem zamieszkania wielu ciekawych przedstawicieli świata zwierząt.

Nie sposób wymienić tu wszystkich. Przedstawiamy zatem tylko najciekawsze z nich zgodnie z ich przynależnością do poszczególnych gromad:

Jedną z najliczniej reprezentowanych gromad są owady.

Na terenie Nadleśnictwa do najciekawszych gatunków należą : jelonek rogacz, kozioróg dębosz (najliczniejsza populacja na terenie Polski), pachnica dębowa, modraszek telejus – wszystkie pod ścisłą ochroną.

Na podkreślenie zasługuje też bogata ichtiofauna, bo  choć głównym przedstawicielem gromady ryb jest tu karp, to z przyrodniczego punktu widzenia o bogactwie wód na terenie Nadleśnictwa decydują takie ryby jak: koza złotawa (jedno z nielicznych w Polsce stanowisk), słonecznica, piskorz czy różanka.

Ze środowiskiem wodnym nierozerwalnie związana jest również gromada płazów.

Reprezentują ją: kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha paskówka, ropucha szara, ropucha zielona, traszka grzebieniasta, traszka górska, traszka zwyczajna, żaba jeziorowa, żaba trawna, żaba wodna – wszystkie pod ochroną.

W Polsce stwierdzono występowanie 9 gatunków gadów. Wszystkie objęte ochroną gatunkową. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa stwierdzono występowanie aż 5 z nich. Są to: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec, żmija zygzakowata.

Z 46 gatunków ssaków występujących na naszym terenie, 21 obejmuje ochrona gatunkowa.

Swoją ostoję znalazły tu jeleń, sarna, dzik, daniel, zając, lis, borsuk, kuna, wydra, bóbr, gronostaj, łasica, kuna domowa oraz wiele innych.

Jednak to nie ssaki stanowią o wyjątkowości tego terenu.

Błotniak stawowy (fot. G. Bobrowicz)

...tereny te stały się „ptasim rajem"

Wszechobecna tu woda w otoczeniu lasów i łąk, brak masowego przemysłu, stosunkowo niskie zaludnienie i tradycjonalnie prowadzone rolnictwo spowodowały, że tereny te stały się „ptasim rajem".

Najlepszym tego przykładem jest rezerwat „Stawy Milickie", który w 1995 r. włączony został do listy najcenniejszych obszarów wodno-błotnych świata objętych międzynarodową konwencją RAMSAR, a także znalazł się w programie ONZ Living Lakes, jako jeden z 13 unikalnych obszarów wodnych na świecie.

         Trzy wyspy w kompleksie stawów Grabówka - Ruda Sułowska (fot. A. Zelenay)

Bogactwo i różnorodność gatunków ptaków stanowi o randze tego rezerwatu. Stwierdzono tutaj aż 125 gatunków ptaków regularnie odbywających lęgi (rezerwat jest drugim po bagnach Biebrzy pod względem ilości stwierdzonych gatunków lęgowych w Polsce).

Do najcenniejszych gatunków ptaków lęgowych na tym terenie należą miedzy innymi: perkoz zausznik, bąk, bączek, bocian czarny, gągoł, kania rdzawa, kania czarna, bielik, rycyk, krwawodziób, brodziec samotny, wąsatka czy remiz a od 2019 roku również pierwsze Sokoły wędrowne, których populację dzięki prowadzonej wespół ze Stowarzyszeniem na Rzecz Dzikich Zwierząt Sokół reintrodukcji, udało się przywrócić naturze na terenie naszego nadleśnictwa.

Bociany czarne (fot. G. Bobrowicz)

Wiele z występujących na terenie Nadleśnictwa roślin czy zwierząt to bardzo rzadkie gatunki. Niektóre z nich są wskaźnikami czystości środowiska jak np.: Modraszek Telejus, inne jak choćby Pachnica Dębowa stanowiły podstawę do wyznaczenia specjalnego obszaru Natura 2000 na prawie całym terenie pozostającym pod zarządem Nadleśnictwa Żmigród.

Teren nadleśnictwa w całości wchodzi w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Doliny Baryczy".

Dolina Baryczy (fot. A. Zelenay)

A tak o Dolinie Baryczy napisano w 1938 roku na łamach Schlesische Geschichtsblätter. Nr. 3. Breslau:

[...]Charakterystyczną cechą krajobrazu Doliny Baryczy są stawy. Często otaczają je drzewa i krzewy, graniczą także z lasami bądź niemal niepostrzeżenie przechodzą w łąki lub pola. To one nadają pejzażowi zupełnie niespotykaną postać, która zmienia się wraz z porami roku. Świeżość wiosennych barw urozmaica, szczególnie o poranku i wieczorem, kumkanie żab i ropuch oraz krzyki, gwizdy, popiskiwania i śpiewy ptasiego świata. Azyl i ucieczkę przed cywilizacją znajdują tu także rzadkie już gatunki zwierząt. Niezwykłego uroku nadaje krainie stawów słoneczna jesień, malująca sitowie w płowe barwy i kładąca złotą poświatę na wielobarwnych liściach.

Czy ten opis jest nadal aktualny? Sprawdźcie to sami. Zapraszamy!!!

Nasze nadleśnictwo na mapie