W zależności od rodzaju czynnika szkodliwego, zagrożenia dzielimy na biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne), abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury) oraz antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Ochrona lasu przed czynnikami biotycznymi

Działania wynikające z wpływu organizmów żywych na środowisko leśne.  Podstawowym elementem jest ochrona lasu przed szkodliwymi owadami – zajmuje się szeroko pojętą profilaktyką i usuwaniem skutków działalności szkodników owadzich w różnych fazach rozwojowych drzewostanów.

Ważnym zagadnieniem jest ochrona przed szkodnikami pierwotnymi (liściożernymi), takimi jak brudnica mniszka, strzygonia choinówka, poproch cetyniak, boreczniki czy  osnuja gwieździsta. W tym celu prowadzone są różne prace prognostyczne, np. liczenie samic brudnicy mniszki podczas przejścia przez zagrożone drzewostany w czasie kulminacji rójki, jesienne poszukiwania zimujących stadiów szkodników sosny.

Według prognozy, stworzonej na podstawie wyników zebranych podczas w/w prac prognostycznych w 2022 roku, lasy Nadleśnictwa Żmigród zagrożone są w stopniu słabym przez boreczniki, jednak z uwagi na silne zagrożenie drzewostanów nadleśnictw bezpośrednio sąsiadujących uwaga leśników musi być wytężona cały czas.

Starsze drzewostany iglaste narażone są na szkody od szkodników wtórnych (uszkadzających drewno) takich jak cetyńce, korniki i przypłaszczek granatek. W związku z faktem nękania lasów Nadleśnictwa Żmigród przez szkodniki wtórne od 2012 roku obowiązuje Plan operacyjny ochrony drzewostanów przed szkodnikami wtórnymi dla Nadleśnictwa Żmigród. W opracowaniu tym opisany został sposób ograniczenia populacji szkodników wtórnych w Nadleśnictwie Żmigród, który polega m.in. na: wyznaczaniu, terminowym usuwaniu i wywożeniu z lasu drzew zasiedlonych, utylizacji resztek poeksploatacyjnych (gałęzi, kory) powstałych podczas pozyskiwania drzew zasiedlonych, terminowym wywozie pozyskanego drewna z lasu, a w razie jego pozostawania w lesie w okresie wiosennym i letnim – korowaniem i wykładaniem pułapek wabiących.

Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki.

Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki. Aby poprawić ich warunki bytowania, wywieszamy w lasach budki lęgowe, które regularnie konserwujemy i czyścimy.  Zimą, natomiast dokarmiamy ptaki.

Kolejnym elementem  ochrony lasu przed czynnikami biotycznymi jest ochrona lasu przed grzybami. 12% powierzchni leśnej  Nadleśnictwa Żmigród, stanowią drzewostany na gruntach porolnych. I to one zagrożone są najbardziej przez opieńkę oraz hubę korzeniową. W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się tych patogenów stosowane są metody biologiczne (zabezpieczanie pniaków preparatem PG IBL – Phlebia gigantea).

Dużą wagę przykłada się do  ochrony lasu przed szkodami wyrządzanymi przez zwierzynę leśną głównie sarnę, jelenia i dzika. Ochrona obejmuje działania gospodarcze zmierzające do ograniczenia szkód wyrządzanych głównie w uprawach leśnych i młodnikach lub do zminimalizowania wpływu tych szkód na przyszły wzrost i jakość drzewostanu.  Sposób zapobiegania tym szkodom polega na grodzeniu upraw, smarowaniu repelentami oraz palikowaniu cennych gatunków. Zimą podczas wykonywania pielęgnacji drzewostanów pozostawia się zwierzynie ścięte drzewa co znacznie ogranicza spałowanie młodników.

Ochrona lasu przed czynnikami abiotycznymi

Działania wynikające z wpływu czynników nieożywionych środowiska, na których powstanie człowiek z reguły nie ma wpływu. Podstawowymi zagadnieniami jest ochrona lasu przed szkodami powodowanymi przez wiatry i śnieg, która polega głównie na usuwaniu szkód powodowanych przez te czynniki oraz działaniach zmierzających do uzyskania jak największej odporności drzewostanów na skutki oddziaływania wiatru i opadów śniegu oraz ochrona lasu przed szkodami powodowanymi przez wody powierzchniowe. Położenie Nadleśnictwa Żmigród w bezpośrednim sąsiedztwie  Stawów Milickich oraz w dorzeczu rzek: Barycz, Orla oraz Młynówka Radziądzko-Sułowska skutkuje częstym zalewaniem terenów leśnych przez wody powierzchniowe.

Ochrona lasu przed szkodami pochodzenia antropogenicznego

Działalność zmierzająca do usuwania skutków i zapobieganiu szkodom powstającym w wyniku działalności człowieka. W Polsce, poza obszarami wydzielonymi, do lasu może wejść każdy. Niestety, nie wszyscy Polacy wiedzą, jak się zachować w lesie; roku na rok przybywa w nich również śmieci. Niestety lasy stają się dzikimi wysypiskami, zawalonymi dziesiątkami ton odpadków.

Lasy Nadleśnictwa Żmigród charakteryzują się najwyższym, I stopniem zagrożenia pożarowego. Największe natężenie występowania pożarów występuje wczesną wiosną, z powodu wypalania traw, oraz latem, ze względu na wysokie temperatury powietrza i niską wilgotność ściółki. Dopiero jesienią zagrożenie pożarowe znacznie się zmniejsza.  Straty powstałe w wyniku pożarów często są niewymierne. W płomieniach giną liczne gatunki fauny i flory łąkowej i leśnej, następuje zubożenie przyrody.

Bardzo ważnym czynnikiem kształtującym zagrożenie pożarowe w poszczególnych porach roku są warunki meteorologiczne, takie jak: opady atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, temperatury powietrza i wilgotności powietrza. W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00  i 13.00. Przy wystąpieniu III (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ścioły leśnej mierzonej o godz. 9.00  poniżej 10 proc. nadleśnictwo obligatoryjnie wprowadza zakaz wstępu do lasu.

fot. K. Tarka

Wieża p.poż. w leśnictwie Koniowo

fot. D. Kraśniewski

Wieża p.poż. w leśnictwie Wilkowo

Przez tereny leśne nadleśnictwa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – drogi krajowe i wojewódzkie oraz linia kolejowa, co przyczynia się do zwiększenia zagrożenia pożarowego. Problemem jest także bliskie sąsiedztwo wsi oraz łąk i pastwisk, z których część jest wiosną wypalana przez miejscową ludność.

Największe zagrożenie pożarowe na terenach leśnych spowodowane jest jednak nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych przez ludzi przebywających w lesie.Z ustawy o lasach wynika m.in., że w lasach i 100 metrów od nich nie można używać otwartego ognia.